واژهٔ ایران در پارسی باستان «آئیریانا» و در پارسی میانه به شکل «اِران» بوده، و به معنای «سرزمین مردمان نژاده و نجیب » است. کردها هنوز ایران را با همان نام کهن «اِران» تلفظ می کنند.
واژهٔ «آریا» در زبانهای اوستایی، پارسی باستان و سنسکریت به ترتیب به شکلهای «اَیریَه» ، «آریَه» و «آریه» به کار رفتهاست. همچنین در زبان سانسکریت «اَریَه» به معنی سَروَر و مهتر و «آریاکَه» به معنی مَردِ شایستهٔ بزرگداشت است و آریایی به زبان اوستایی «اَئیریان» و به زبان پهلوی و پارسی دری «ایر» خوانده میشود . ایر یعنی «نجیب» و جمع آن «ایران»به معنی «نجیبان» است. این واژه در اوستا به گونه« ایران ویج » نیز آمده است
نام ایران به معنی «سرزمین نجیبان» است و مدتها پیش از اسلام نیز نام بومی آن نیز ایران، اِران، یا ایرانشهر بود.
از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» که همان «پارس » در دوره هخامنشی است شناخته میشد که در سال ۱۳۱۴ در شرف تأسیس لیگ ملل با درخواست رسمی رضاشاه پهلوی همان نام بومی کشور(ایران) نامیدند.