مقاله ای در حوزه روانشناسی زبان

الگوهای یادگیری زبان

زبان فطریست یا اکتسابی

جدل فطری یا اکتسابی زبان به جدل تاریخی بین تجربه گرایان و عقل گرایان در فلسفه بر می گردد که در روانشناسی بنام رفتار گرایان و فطرت گرایان شناخته می شود.

رفتارگرایان در روانشناسی وارث تجربه گرایان در فلسفه هستند برای رفتار گرایان زبان نیز نوعی رفتار است و مشمول تمامی قوانین شناخته شده برای سایر رفتارهای انسانی مثل تقویت ، پاداش و خاموش و شرطی سازی و ... است .

سرآمد نظریه پردازان رفتار گرایان اسکینر است ، اسکینر در سال 1957 کتابی را بنام رفتار کلامی که مانیفیست رفتاریهای زبان شناس است منتشر کرد.

فطرت گرایان دلایل فوق را رد نمی کنند. منتها معتقدند نظام زبانی پیچیده تر از آن است که کودک بتواند تحت قوانین پاداش ، تقویت و بسادگی در طول زمان اندکی زبان را بیاموزد بنابراین یک دانش ذاتی زبان بایستی در کار باشد.

سرآمد فطرت گرایان در خوره زبانشناسی نوام چامسکی است همان که خواص از او بعنوان یک زبانشناس برجسته و عوام از اوبعنوان یک سیاستمدار آمریکایی یاد می کنند اما او خود را یک فیلسوف عقلگرای دکارتی می نامد. چامسکی در سال 1959 یعنی دو سال پس از کتاب اسکینر کتاب کوچکی تحت عنوان ساختهای نحوی منتشر کرد و با همان کتاب کوچک طوفانی بپا کرد که نه تنها بساط طرز تفکر رفتار گرایان را در هم پیچید بلکه جدلی دوباره بین عقلگرایان و تجربه گرایان بر انگیخت.

چامسکی به ویژگیهایی از زبان می پردازد که رفتار گرایی قادر به تبیین آنها نیستند  .

غالباً پدیده هایی را فطری می دانند که دارای ویژگیهای خاصی باشند . از جمله اینکه 1- در تمامی افراد طبیعی وجود دارد2- اکتساب آن به صورت یک شکل و خودکار است .3- تمامی افراد طبیعی در سنین خاصی مراحل مشابهی را پشت سر می گذارند بدون آنکه نیاز به دستورالعملهای خاصی برای اکتساب آن داشته باشند 4- احتمالاً دوره سرنوشت ساز برای کسب موفقیت آمیز آن وجود داشته باشد.5- احتمالاً قابلیت توارث داشته باشد.

و اما پیاژه :

پیاژه در خصوص یادگیری زبان منتقد رفتارگرایان و فطریون یا ذاتی بودن دانش زبانی است . او هوش ناشی از ادراک های حسی ابتدایی در دوره رشد شناختی حسی – حرکتی را برای تشکیل و استواری هسته زبان کافی می داند.

پیاژه به طور مستقیم به زبان آموزی توجه نمی کند و زبان را بعنوان یک پدیده ثانوی در روند عمومی رشد تلقی می کند او هر گونه ویژگی ذاتی یا ارثی را برای فراگیری و رشد زبان انکار می کند وی می گوید کودک تنها پس از آنکه به سطح مناسبی از رشد شناختی رسید بر برخی جنبه های خاص زبان مهارت می یابد و سپس با سیر پیشرفت و هماهنگی میان رشد شناختی ، رشد زبانی همچنان ادامه می یابد تا کودک بر همه جنبه های زبان مهارت کافی داشته باشد.

و اما ویگوتسگی

ویگوتسکی معتقد است کارکردهای ذهنی به دو دسته کارکردهای نخستین ذهنی و عالی ذهنی تقسیم می شود.

کارکردهای  نخستین به توانایی های فطری مثل توجه و ادراک و حس کردن گفته می شود و کارکردهای عالی به تفکر و حل مساله اطلاق می شود و رشد یا تحول جریانی است که کارکردهای نخستین طی آن به کارکردهای عالی بدل می شود صد البته این تغییر عمدتا از راه تاثیر فرهنگ و در زمینه تاریخی – اجتماعی پیدا است و رابطه محرک – پاسخ رفتارگرایان در بینش او به رابطه محرک – علامت – پاسخ بدل می شود و زبان بعنوان یک سیستم علامتی در راه انتقال فرهنگ و تاریخ و بعنوان یک ابزار به تسریع و عمق بخشی جریان تحول کمک می کند ویگوتسکی رشد زبان را متاثر از مواجهه عمیق کارکردهای نخستین با فرهنگ و تاریخ اجتماع می داند.

اما تفاوت های مهم پیاژه با ویگوتسکی در خصوص رشد زبان

1- ویگوتسکی عقیده دارد که کودک فعال است اما این تعامل اجتماعی بین کودک و افراد دیگر است که موجب شکل گیری شناخت و فرایندهای شناختی می شود.

اما پیاژه می گوید مهمترین ابزار شناخت خود کودک است کودک یک کاشف فعال است .

2- رشد زبان پایه رشد مهارتهای شناختی است این نظر ویگوتسکی است اما به نظر پیاژه رشد شناختی پایه رشد زبان است  . رشد زبان متاثر از رشد عقلانی و ابزارهای روانشناسی است ..

3-  ویگوتسکی عقیده دارد که گفتارخود محور در کودک موجب برقراری ارتباط با خودش به منظور هدایت و راهنمایی رفتارهای کودک است و بیانگر یک نوع تفکر بیرونی است و مقدمه ای برای گفتار درونی است به نظر ویگوتسکی گفتار خصوصی کودک را در رشد شناختی کمک می کند و بویژه اینکه کودک وقتی با مسئله سختی روبرو می شود از گفتار بیشتر استفاده می کند.

اما پیاژه معتقد است که گفتار خصوصی بیانگر ناتوانی کودک در اخذ دیدگاه دیگران و ناتوانی در درگیر شدن در ارتباط های متقابل است پیاژه می گوید گفتار خصوصی ارتباطی با گفتار اجتماعی ندارد البته تحقیقات جدید بیشتر مورد نظر ویگوتسکی است تا پیاژه.